b) Zichy Ferenc gróf főlovászmester okt. 8-i jelentése a kancellárhoz Kossuth kősajtójának elkobzásáról.
b) Zichy Ferenc gróf főlovászmester okt. 8-i jelentése a kancellárhoz Kossuth kősajtójának elkobzásáról.
In consequentiam hesternarum Relatoriarum Litterarum mearum,* praesentibus Excellentiae Vestrae ultro circumstantialem super effectuata mihi mediante benigno Suae Majestatis Sacratissimae Decreto Regio commissa, preli lytographici ab Absentium Ablegato Ludovico Kossuth receptione praestare propero suppletoriam relationem.
Ez a rövidebb jelentés nem szerepel a Kancellária iratai között; Reviczky valószínűleg azonnal továbbította az udvarhoz.
Postquam apud me constituto eidem Kossuth praeallatum benignum Decretum praelegi fecissem, ille statim declaravit, se Altissimis his jussis nulla ratione reniti velle, perbeneque obligationem suam subditalem benignis Mandatis Regiis omnem paritionem exhibendi nosse, ideoque se praefatum preli lytographici apparatum dispositioni meae relinquere; quo scopo clavem cubilis sui, ut ibi accepta a camera, in qua dictus apparatus lytographicus reperiebatur, clave, hanc reservari et machinam illam absportari facere possim, mihi resignare voluit, effectiveque ad mensam meam deposuit. Ego nihilominus observando hanc esse captiositatem, qua ille, ut apparatum illum violenter sibi ademptum haberi dicere, ansamque querelae habere possit, uti voluisset, reposui, me in promptitudine hac ejus conquiescere nequire, siquidem sensu praelibati benigni Decreti Regii non clavis, aut cubilium, sed ipsius apparatus lytographici resignatio praecipiatur. Dum hanc in rem plura ab utrinque proferrentur, volens, ut testimonium quoque legale, in casu necessitatis dicta ejusdem Kossuth perhibiturum, pertractationi huic intersit, ordinarium judicem nobilium Comitatus Posoniensis Joannem Petok, hoc fine praevie jam praeventum ad me constitui. In cujus praesentia iteratis vicibus lecto praeallato benigno Decreto, saepefatum Dominum Kossuth, ut benignis his ordinibus, praefati apparatus lytographici instaneam resignationem disponentibus per omnia obtemperet, neve pejores quaspiam pro se sequelas causare velit ultro commonefeci. Tandem igitur ille expetendo, ut mecum solitarius constitui possit, et erga hanc ejus petitionem ordinario Judlium ad aliud cubile tantisper inviato, se desideriis meis conformare velle declaravit, uniceque duo sibi a me concoedi exoravit: unum nempe, ut cum ille pauperioris conditionis nobilis parentes et numerosem familiam suam sustentare debeat, haecque signanter circumstantia, ac, postquam relationes principalibus suis factae per alios quoque lectae, plurium ex I[nclitis] Statibus desiderium easdem legendi vel cum aliis communicandi excitassent, pluriumque taliter exemplarium eorundem edendorum necessitas surgere sibi visa fuisset, hinc conceptus gloriolae cujuspiam stimulus se ad procurandam machinam hanc lytographicam determinaverint, quam itaque illa gravioribus, quam adjuncta facultatum admitterent, cum notabili familiae suae detrimento comparaverit, relate ad sumptus in comparationem hanc habitos indemnisetur; alterum vero ut eidem in impetrando, pro idmodi lytographici apparatus, penes obligationem omnia per hunc imprimenda objecta solitae librorum censurae subjiciendi, in futurum legali usu, benigno Suae Majestatis Sacratissimae privilegio interpositione mea adesse velim. A quas propositiones et respective petitiones ejus postquam ego promisissem, quod expensas in comparationem praeallati apparatus lytographici concernit, eas me eidem, modo mihi liquidentur, sine mora e propria crumena mea refusurum, ac recursum quoque ejus fine obtinendi praeattacti privilegii concinnandum, sicubi mihi exhibitus fuerit, promoturum esse, tandem accito vicissim ordinario Judlium in praesentia hujus formalibus declaravit: hogy mivel ő azon machinát nem alattomosan, hanem köz tudománnyal megszerezvén, sőtt azt Bécsből a Dunán ide Pozsonyba leszállítván, midőn az sem a vízi vámokon, sem a posonyi harmincadon, ahol le volt rakva, nem tartóztatott, hanem nékie minden hátráltatás és nehézség nélkül kiadatot, azt vélte, hogy ő avval szabadon, mint maga tulajdonával élhet; azonban ámbár ő avval soha vissza nem élt, és ezután sem visszaélni kívánt volna, most által látván azt, hogy ha nékie szabad volna ezen machínával élni, az szerint mások is ezen szabadsággal élhetnének, és ha minden egyes személynek vagy jobbágynak szabad volna az illen eszközökkel minden restrictio nélkül élni, hogy bizonyosan többek visszaélhetnének vele; amelly igen rossz következéseket mint Fölséges Urunkra, mint a Hazánkra való nézve szűlhetne; ő jobbágyi alázatossággal a nékie felolvastatott legkegyelmesebb királyi parancsolatnak engedelmeskedni s hódolni akarja (sic!), és azért azon machinát minden készséggel kiadni fogja, csak rendeltessenek emberek, akik azt a szobájából elviszik; – eo addicto, quod cum optandum foret, ut absportatio haec in silentio absque omni strepitu fiat, ac ob vitandam rei publicitatem machina eadem in privato quopiam loco deponatur, ne seu ad comitatensem seu ad civicam Domos, velut majoribus clamoribus ansam praebere queuntes deferatur, neque ad transpositionem hanc seu praesens Dominus Ordinarius Judlium, seu alia Comitatus vel Civitatis servitiis obligata individua adhibeantur. Qua declaratione exaudita, Ordinarium Judlium domum remisi, per Actuariumque meum homines bajulos, praevie hoc fine constitutos ad praefati Kossuth quarterium deduci feci, qui interea domum redux, machinam illam ostendendo, non tantum quomodo eadem ab invicem dissolvi debeat, monstravit, verum ipsemet eam dissolvere juvit, ac taliter dissolutam absportandam resignavit; quae eitam ita resignata et absportata, demum, uti jam Excellentia Vestra propius experiri dignabatur, Viennam in comitiva civici Capitane promota habetur.
Caeterum demisse una refero, postquam ego in conformitate praelibati benigni decreti Regii declarationem scriptam de eo, quod Altissimo huic Mandato tam relate ad inhibitum usum preli lytographici, quam relate ad idem instantancee resignandum plenum ac debitum obsequium praestiturus sit, a repetito Kossuth expetiissem, illum, se idmodi declarationem, utpote ut debitis decentibusque cum expressionibus concinnetur, moram uberiorem requirentem statim in promptu dare non posse, ac ut haec cohaerenter ad praecitatum benignum Decretum concinnetur, copiam hujus secum communicati oportere, reposuisse, ideoque una copiam ejusdem Decreti a me expetiisse; me tamen in paribus fiendam ejusdem communicationem, fine antevertendarum inamoenarum sequelarum tanto a fortiori denegasse, quod subsecuta praerepetitae machinae lytographicae effectiva resignatione necessitatem idmodi declarationis haud amplius subversari censuerim. Declarationem proinde hanc demum nec ursi, neque recepi, consequenter nec Excellentiae Vestrae transponere possum. Qui in reliquo etc.
Posonii, die 8-a Octobris 1833.
Comes Franciscus Zichy
Sk. ered. OL, M. Kanc. eln. 1833: 1058.
Sk. ered. OL, M. Kanc. eln. 1833: 1058.
